Enigma triptiko
Muzeo demandis, ĉu mi scias, kiuj personoj estas sur la apuda triptiko [1]. Temas pri oleo-pentraĵo de la tipo "Jesuo, Savanto de l' Mondo" (alklaku por vidi pli da detaloj). Jesuo kun glorkrono kaj purpura mantelo (kolora simbolo de reĝeco) staras en la centro apud tablo. Li levas la dekstran manon al gesto de benado, dum la maldekstra mano kuŝas sur kristala globo kun kristana kruco. Sur lia dekstra flanko (el la persektivo de la spektanto sur la maldekstra) staras knabo, mezaĝa barbulo kaj juna viro. Sur la alia flanko staras mezaĝa virino kun blanka kufo sur la kapo kaj malantaŭ ŝi juna knabino. La kufo en tiu epoko estis la kap-vesto de edziniĝintaj virinoj. Ankoraŭ niaepoke oni diras en la germana "die Tochter unter die Haube bringen", meti la filinon sub la kufon, t.e. edzinigi ŝin, eĉ se edzinoj nuntempaj kompreneble ne plu portas kufojn. La vico de personoj estas daŭrigitaj sur la "vira" flanko per plia viro, kiu tenas libron en la manoj, sur la "virina" flanko per juna virino, preskaŭ ankoraŭ knabino same kun kufo. Ĉiuj personoj estas riĉe vestitaj, la viroj per peltoj, la virinoj per vestaĵoj el multkostaj ŝtofoj, portantaj ringojn kaj kolĉenojn.

La prezento-maniero, la temo (familio apud Jesuo), la vestoj, ĉio montras jam unuarigarde al la jarcento post 1500. La enskriboj gvidas nin al la germana nordo. Super Jesuo staras

"ICK LEVE VND DY SCHO
LEN OCK LEVEN IOH 14"

Tio estas citaĵo el la Nova Testamento, Johano 14,19, kiun la Londona Biblio tradukas per: "Ankoraŭ iom da tempo, kaj la mondo ne plu vidos min [= Jesuon], sed vi vidos min; ĉar mi vivas, tial vi ankaŭ vivos." Ĝi estas skribita en la meza malalt-germana (platdiĉa) kaj prenita el la traduko de la Lutera Biblio al la malalt-germana fare de Johannes Bugenhagen. La Bugenhagen-Biblio aŭ Lubeka Biblio de 1533-1534 ankaŭ estas la fonto de la psalmoj en la kvar kvadratoj sur la fona muro de la pentrita sceno. Nia unua supozo do estas konfirmita en du direktoj: pentraĵo el la germana nordo, post 1534.

Enigma triptiko (detalo)
Sed kial Hamburgo kaj ne - ekzemple - Lubeko, Celle, Lüneburg aŭ iu alia nordgermana urbo? Por ekscii tion ni devas pli detale rigardi la triptikon, precipe la globon, kiun tenas Jesuo. Sur la detal-foto ni vidas urbon kun kvar preĝejaj turoj kaj dekstre iu kapelo. Tio estas la tipa panoramo de Hamburgo ĉirkaŭ la jaro 1575. Sufiĉas kompari ĝin kun bone konataj samepokaj desegnoj de la urbo por ekkoni la kirkojn: De maldekstre dekstren temas pri St. Nikolao, la katedralo, St. Jakobo, St. Petro kaj la malgranda St. Johano. Konfirmita do: Hamburgo.

Sed la panoramo malkaŝas ankoraŭ pli: La tegmento de la turo de St. Jakobo (la tria de maldekstre) havis tiun formon nur ĝis 1582, kiam fajro detruis ĝin kaj oni aliforme rekonstruis ĝin. Jam ni povas konkretigi do: Hamburgo inter 1534 (eldono de la Bugenhagen-Biblio) kaj 1582 (detruo de St. Jakobo).

Rutine oni nuntempe faras t.n. dendrokronologian analizon de la materialo, sur kiu la pentristo pentris, tie ĉi sur kverkaj tabuloj. Per tiu metodo oni povas precize fiksi la jaron, en kiu la arbo, kiu donis la tabulojn, estis hakita. Laŭ informo de la muzeo tio okazis en la jaro 1573. Ekkono, kiu mallarĝiĝas la probablan periodon, dum kiu la triptiko estis pentrita al nur naŭ jaroj, nome iam inter 1573 kaj 1582.

Jam bona rezulto, sed ankoraŭ ni ne scias, kiuj estas la individuoj sur la pentraĵo. Bedaŭrinde nenie videblas blazono(j), nek sur la ringoj aŭ kolĉenoj, nek en la ĉambro. Sed ni ekscias la aĝojn de la personoj. Plej facile tio estas legebla super la kapo de la knabo apud Jesuo: "AETATIS 6". Similaj indikoj en la latina (aetatis - de la aĝo de ... jaroj) troveblas ĉe ĉiuj (probablaj) familianoj: De maldekstre: 33, 21, 54, 6, 52, 16, 18.

Antaŭ ekserĉo ni unue hipotezu pri la familiaj rilatoj. Apenaŭ dubo estas pri la maljuna paro de 54 kaj 52 jaroj: geedzoj, probable ankoraŭ vivantaj ĉ. 1575, do naskitaj en la jardeko post 1520. La 33-jarulo maldekstre povus esti la unua filo, naskita, kiam lia supozita patrino havis 19 jarojn, do eble jaron post la geedzigo en la aĝo de 18, iam post 1540. Ankaŭ pri la 21-jarulo kaj la 16-a jara knabino mi supozas, ke temas pri infanoj de la maljuna paro. Iom surprizas la sesjarulo. Ankoraŭ lasta infano en la aĝo de 46? Nepo ŝajnas pli verŝajna. Kaj kion pri la 18-jarulino dekstre? Ĉu ĝi apartenas al la familio? Aŭ ĉu ĝi estas la edzino de la 33-jarulo maldekstre? Kial tiuj du aperas sur apartaj tabuloj? Je kia okazo la verko estis pentrita? Ĉu okaze de geedza festo? Aŭ ĉu estas inverse? La 18-jarulino apartenas al la familio, la 33-jarulo estas bofilo de la maljunuloj?

Tiel longe kiel ni ne scias, ni devas postspuri ĉiujn hipotezojn. Ni do serĉas riĉan, probable grand-komercistan hamburgan familion luteranan de ĉ. 1575 (nobeluloj ne rajtis vivi en la urbo, la riĉaj familioj kutime estis negocistoj). Nek ni scias, ĉu la gepatroj naskiĝis in Hamburgo aŭ ĉu ili enmigris, nek ni scias, en kiu el la kvin historiaj hamburgaj paroĥoj ili vivis.

La detektiva laboro nur ĵus komenciĝas ...

------

[1] Pentraĵo sur tabulo, konsistanta el tri paneloj, el kiuj la du ekstremaj, kunligitaj al la centra per ĉarniroj, povas refaldiĝi kontraŭ tiu kaj ĝin plene kovri: la triptikoj estas ofte uzataj kiel retablo, kaj la du aloj estas pentritaj ambaŭflanke.