Unu el miaj plej ŝatataj malgrandaj, eĉ miniaturaj vortaroj estas ĵus la Edinburgh-vortaro angla-Esperanto-angla. La unua eldono aperis jam en 1915, la lasta senŝanĝa represo de la 17-a (!) eld. de 1939 en 1969 (sur la apuda foto estas la antaŭlasta represo de 1967, stato do 1939). Tio probable estas monda rekordo de iu ajn Esperanto-vortaro. Ja ekzistas represoj de historiaj vortaroj, ekzemple tiu de la Grabowski-vortaro de 1910, aperinta en 1990 k.a.. Sed la Edinburga estis fakte vendata en pluraj dekmiloj da ekzempleroj (lau Vikipedio ĝis 1960 pli ol 100.000) kaj uzata dum tiuj ses jardekoj, dum la Grabowski-vortaro dume jam longe dormetis - kio faras la skotan unika.

Ke ĝi estas tiel malnova oni tuj perceptas malfermante ĝin: Eĉ la antaŭlasta represo de 1967 rezignas pri la vort-kategoriaj sufiksoj kaj prezentas nur la "nudajn" radikojn laŭ la tipo:

akcident, accident (railway, etc.)

akcipitr = astor.

akciz, excise.

akir, acquire, get; -aĵo, booty.

Kaj tiel preskaŭ 40 jarojn post Plena Vortaro 1930/1934 kaj la eĉ multe pli detala kaj pli bona Enciklopedia Vortaro de Eugen Wüster de 1923-1929!

Ĉu kuriozaĵo do? Jes, certe, sed tamen: Kion mi precipe ŝatas pri ĝi estas ĝia suplemento de geografiaj nomoj. Ĝi estas voĉo el la epoko la la brita kolonia imperio de antaŭ la dua mondmilito. Vidu mem:

Ayssinia, Abisenujo [nuntempe Etiopio]

Albion, Albiono

Baluchistan, Baluĥujo

Basutoland, Basutolando [nuntempe Lesoto]

Bechuanaland, Beĉuanlando [nuntempe Bocvano]

Cochin-China, Koŝinĥinujo [franca kolonio de 1864 ĝis 1948 en la suda triono de nuntempa Vjetnamio] ktp.

Parto de ĝiaj kaŝitaj trezoroj eniris la elektronikan kolekton "Per-komputora termino-kolekto" (Pekotekto) kaj hodiaŭ denove estas troveblaj ekzemple en Vikipedio (vd. la ligilojn supre). Sed nur parte: La historiaj (kaj eĉ la aktualaj!) teritorioj nomitaj "Baluĥujo" (vasta regiono en sukokcidenta Pakistano, sudokcidenta Afganio kaj sudorienta Irano) ekzemple mankas, same kiel Koŝinĉinio, kiel ni hodiaŭ dirus. En ambaŭ okazoj mi supre pro tio devis referenci al la angla-lingva Vikipedio.

La aŭtoroj de la Edinburga nur esceptokaze estas daŭre konataj al nuntempaj esperantistoj. Plej grava estis la kontribuo de ĝia redaktinto John Mabon Warden (1856-1933), skota asekura matematikisto (aktuaro) kaj esperantisto de 1903, i.a. prezidanto de Brita Esperanto-Asocio (1916-1922), membro de la Lingva Komitato kaj de la Akademio de Esperanto kaj ties prezidanto de 1931 ĝis sia morto. Warden ankaŭ estis ĉefredaktinto de la Esperanta Biblio (1926). Post lia morto daŭrigis la laboron sinjorino (tiuepoke oni diris "fraŭlino") Jane Baird (ĉ. 1875 - 1960) kaj William Harvey (naskiĝis en 1860). En la leksikografio de Esperanto ekzistas nur malmultaj vortaristinoj (plej konataj nuntempe eble estas Ilony Koutney por la hungara kaj Adriana J. Middelkoop por la nederlanda vortaroj), plej multaj vortaro-verkistoj estas viroj. Jam do rimarkinda fakto, ke Baird transprenis la stafeton. Harvey i.a. kunlaboris kun Warden pri la Esperanto-Biblio kiel korektanto kaj prov-leganto. La Ockey-Bibliografio krome mencias William W. Mann, eĉ unuloke, dum la antaŭparoloj de la verketo (eldono de 1967) ne mencias lin. Kiel ajn estis lia kontribuo, la bahaano kaj vegetarano Mann tiuepoke ankaŭ estis konata brita esperantisto, nome redaktoro de "The Esperanto Monthly" de 1913 ĝis 1914, kuntradukinto de Doktoro Jekyll kaj Sinjoro Hyde de Stevenson (1909) kaj tradukinto de lernolibro de Théophile Cart (detalojn vd. en Trovanto).

Resume do mirinda, longviva nano, eĉ nun tre helpa por traduki kaj kompreni historiajn tekstojn el la epoko antaŭ la lasta mondmilito, el la tempo, kiam oni en Skotlando preparis la Esperantan Biblion. Certe "superflua" por adeptoj de "kielvifartismo" kaj iliaj nuntempaj "Akademiaj" gvid-virŝafoj, sed ĉu ties opinio nepre gravas?

Bibliografiaj indikoj

Mann, William W.; John Mabon Warden; Jane Baird; William Harvey. The “Edinburgh” Esperanto Pocket Dictionary (Esperanto-English & English-Esperanto). Edinburgh: Thomas Nelson & Sons, 1915, ix, [1], 206p., 14x7cm, ĉ. 5.000 radikoj; ĉ. 13.000 kapvortoj
2a rev. eld.: 1918
4a eld.: 1921
5a eld.: 1922
6a eld.: 1923
7a eld.: 1923
8a eld.: 1923
9a eld.: 1926
10a eld.: 1927
12a eld.: 1928
13a eld.: 1930
14a rev. plil. eld.: rev. John Mabon Warden 5.847 radikoj; ĉ. 16.000 kapvortoj 1931 15x9cm xv, 288p.
15a eld.: 1933
17a rev. plil. eld.: 1939 represita 1944, 1947, 1950, 1956, 1966, 1967, 1969
Brajla eld.: London: National Institute for the Blind, 1921 4 vol.
Supl. de geografiaj kaj personaj nomoj (laŭ la Ockey-bibliografio).