Kiam la alparolata persono identas al la alparolanta persono, kaze de la unua- kaj duapersona pronomoj, ne ekzistas danĝero miskompreni la frazan mesaĝon:
"Mi pretigis min por vojaĝo."
"Vi pretigis vin por vojaĝo."
Sed kaze de la tria persono jam povas okazi miskompreno:
"Petro pretigis lin por vojaĝo." - ne scii, ĉu tiu "li" estas iu konato/amiko de Petro, aŭ estas li mem, Petro.
En multaj lingvoj oni devas diveni el kunteksto, ĉu temas pri la sama persono, aŭ ne.
En Esperanto en certaj kazoj tion eblas facile klarigi per la uzo de la refleksiva pronomo "si":
"Petro pretigis sin por vojaĝo." - "si" ne povas esti aliulo, ol Petro mem.
Pluaj modelfrazoj:
"Maria pensis pri ŝi, kiam menciis tiun aferon." - "ŝi" povas esti ankaŭ iu aliulo.
"Maria pensis pri si, kiam menciis tiun aferon." - "si" estas certe Maria.
Dume unuflanke la gramatiko dispozicias pri strikta uzo de la refleksiva pronomo "si", por certigi la firman komprenon, de alia flanko la sama gramatiko lasas lingvouzantojn en malcerteco:
Jen, en la malsupraj frazoj la forigo de eventuala miskompreno ne estas solvita.
a.) "Petro pensis, ke li devas helpi al Maria." - "li" povas esti ne nur Petro.
b.) "Petro pensis, ke li ne rajtas proponi sin." - "li" povas esti iu aliulo.
c.) "Petro pensis, ke li ne rajtas proponi lin" - kaj la unua "li", kaj la dua "li" povas esti ankaŭ iuj aliuloj.
En la supraj frazoj ŝajnas, ke forlasante la personan pronomon "li" eblas forigi tiun malcertecon.
Tamen, aperas nova fonto pri dubo, kiun nek kunteksto povas forigi:
" Maria intencas proponi sin."
" Petro pensas, ke ne rajtas proponi sin."
En la supraj frazoj ne eblas konkludi firme, ĉu temas pri Maria aŭ pri Petro, kiu ne rajtas proponi sin.
Nek la metodo marki identecon per "mem" donas solvon, des pli, ĉar ĝi emfazas frazon, kaj emfazo ne ĉiam estas bezonata:
"Petro pensis, ke li mem devas helpi al Maria." - "li" daŭre povas esti ne nur Petro.
"Petro pensis, ke li mem ne rajtas proponi sin." - "li" daŭre povas esti iu aliulo.
"Petro pensis, ke li mem ne rajtas proponi lin." - kaj la unua "li", kaj la dua "li" povas esti ankaŭ iuj aliuloj.
Pro tiu mankhavo de gramatiko, ke "si" ne povas esti subjekto (kvankam en kelkaj lingvoj ĝi ja povas esti tia!), fakte nur duone solviĝis la problemo. Lingvolernantoj povas prave demandi: "Kial mi devas esti "laŭregula" de unu flanko, se mi ne povas esti laŭregula de alia flanko?" Malkonsekvenco ĉiujn ĝenas.
Articles by Laszlo Istvan TOTH
Laŭ iuj, Esperanto regresas en disvastiĝo pro manko de diskonigo (reklamo)
-
Laŭ miaj esploroj pri Esperantistaj opinioj, mi povis konkludi, ke ĝuste tiu plimulto el movadanoj a…
-
21 Sep 2008
Rimarkoj pri la verbo ”esti”
-
La verbo ”esti” en multaj lingvoj havas plurajn diversajn rolojn:
- ĝi povas signifi ”konformiĝ…
-
26 Jun 2008
See all articles...
Authorizations, license
-
Visible by: Everyone (public). -
All rights reserved
-
2 580 visits
Pri la uzo de la refleksiva pronomo "si"
Jump to top
RSS feed- Latest comments - Subscribe to the feed of comments related to this post
- ipernity © 2007-2025
- Help & Contact
|
Club news
|
About ipernity
|
History |
ipernity Club & Prices |
Guide of good conduct
Donate | Group guidelines | Privacy policy | Terms of use | Statutes | In memoria -
Facebook
Twitter
/"Petro pensis, ke sio devas helpi al Maria."/ - Ĉi tiun modelfrazon prenu nur kiel iun imagaĵon por iu post-Esperanta planlingvo, se tia lingvo iam ekzistos.
---
Ne, kara Vladimir, tio ne estas nur ŝajno, sed vero.
En kurtaj subfrazoj estas iom ĝene ripeti subjekton, kiam ĝi estas propra nomo:
"Petro pensas, ke Petro ne rajtas proponi sin."
Sed, se oni anstataŭus ĝin en subfrazo per pronomo, tiukaze aperus dubo, ĉu tiu "li" estas Petro, aŭ iu aliulo:
"Johano deziras proponi sin."
"Petro pensas, ke *li* ne rajtas proponi sin."
Ĉu tiu "li" estas Johano, aŭ Petro? :-)
Ŝajnas, ke ellasante subjekton el subfrazo, la kompleta frazo iĝas pli unusenca.
Tial mi jam menciis, ke estus bonvena iu vorteto kiel "sio", kiu *ĉiam* indikus la subjekton el la ĉefa frazo.
---
La supre proponita frazo ne estas sama al:
"Petro pensas, ke *li* ne rajtas proponi sin."
"Petro pensas, ke li (aŭ Johano) ne rajtas proponi sin." - Tiel eblas sentigi, ke "Johano" estas nur alternativa opcio.
En la malsupraj frazoj ne scii, ĉu *li* - kiu devus helpi Marian - estas Petro aŭ Johano:
"Johano estas amiko de Petro. Petro pensas, ke li devus helpi Marian."
Sed, se ekzistus ekz. la vorteto "sio", kiu *ĉiam* indikus la subjekton el la ĉefa frazo, tiukaze la malsupraj frazoj estus tute klaraj, unusencaj:
"Johano estas amiko de Petro. Petro pensas, ke sio devus helpi Marian."
Tia gramatika solvo jam ekzistas en multaj lingvoj, do ne nur en tiu mia *post-Esperanta*.
Sign-in to write a comment.