EO

Klariga enkonduko :

Diverslandaj informiloj, i.a., en Francio, la senpaga gazeto "20 minutes" (20 minutoj), "Journal Chrétien" (Kristana Ĵurnalo), "La Dépêche" (La Depeŝo), publikigis intervjuon de la ĉeha prezidento Václav Klaus pri EU laŭ kiu la Lisbona Traktato estas morta same kiel la "artefarita lingvo" Esperanto... Vidu ankaŭ : Václav Klaus: ”Esperanto estas morta lingvo”.

 Al tio reagis D-ro Petro CHRDLE kaj mi mem. Kelkaj klarigoj povas esti utilaj por tiuj, kiuj ne bone konas kelkajn aspektojn de lia respondo :

 La granda laboro de Petro CHRDLE estas konstatebla ĉe lia retejo pri "KAVA-PECH" (CS, EO, DE, EN) kun apartaj paĝoj pri Konferencoj, kiujn li organizas pri "Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko" (KAEST, samlingve).

 Vd ankaŭ lian prelegon : "Profesia uzo de Esperanto kaj ĝiaj specifaj trajtoj" kaj opinion de Aleksander Korĵenkov (Rusio) pri ĝi.

 Ne nur Universalaj Kongresoj de Esperanto ricevas oficialan patronadon. En 2008, la Internacia Junulara Kongreso (IJK) en Szombathely, ricevis protekon de D-rino Kinga GÖNCZ, ministro pri eksterlandaj aferoj de Hungario. El 480 aliĝintoj efektive partoprenis nur 365 el 36 landoj pro vizaj problemoj, ĉefe el Afriko kaj Azio. Tamen kelkaj venis i.a. el Koreio, Vjetnamo, Pakistano kaj Meksikio. Pli ol 3500 fotoj, kolekto de gazetartikoloj kaj sonregistraĵoj estas troveblaj ĉe: http://www.tejo.org/vikio/IJK_2008

Pri Reinhard Selten, Nobelpremiito 1994 pri Ekonomikaj sciencoj, aperas mencio pri lia esperantisteco sur la anglalingva retejo de la Fondaĵo Nobel : "Ni [t.e. li kaj lia edzino Elisabeth] apartenas al la Esperanto-Movado kaj per ĝi ni renkontiĝis. Esperanto ankoraŭ grave influas nian vivon“. Okaze de la Eŭropa Tago 2008, la 9an de majo, kiel invitito de la Eŭropa Parlamento inter 13 Nobelpremiitoj, prof. Selten diris : “Facile lernebla planlingvo kiel Esperanto ebligas neŭtralan solvon de la lingvoproblemo. Duan fremdlingvon oni lernas multe pli facile ol la unuan. La dualingva efiko estas tiom forta, kaj Esperanto tiom facila, ke estas pli favore unue lerni Esperanton kaj poste nacian fremdlingvon, ol nur tiun fremdlingvon solan. Tio estas science pruvita per lernejaj testoj. Unue kelkaj landoj povas fari traktaton pri lerneja instruado de Esperanto. Poste oni povos vastigi tiun traktaton al aliaj landoj.“ (fonto : “Libera Folio“)

PEN-Klubo aldonis Esperanton inter la literaturaj lingvoj de ĝi agnoskitaj en 1993. Vd Esperanta-PEN-Centro.

Esperanto ne plu estas nun la 20a lingvo de "Vikipedio" laŭ nombro de artikoloj sed la 22a. Intertempe la ĉeĥa kaj la hungara transprenis respektive la 20an kaj 21an lokojn. Tre proksime sekvas nun la slovaka.

Kvankam ne temas pri eldonaĵo de KAVA-PECH, povas esti utile mencii ke la ĉeĥa traduko de "L'Homme qui défié Babel“ (La homo kiu defiis Babelon) aperis dank' al ĝia tradukintino, s-ino Jindriska Drahotova. Ŝi sendis ĝin al prezidento Václav Klaus

 Esperanto-Muzeo estis inaŭgurita en Svitavy (CS), la naskiĝurbo de Oskar Schindler, la sabaton 20an de septembro 2008 (Esperanto-Muzeo en Svitavy). La projekto estis realigita kun financa partopreno de la Ministerio pri Kulturo de Ĉeĥa Respubliko kaj Esperantic Study Foundation (Usono).

Ligiloj :
Internacia Ligo de Esperanto-Instruistoj
Universala Esperanto-Asocio
Ĉeĥa Esperanto-Asocio

Henri Masson

---



Letero de D-ro Petro CHRDLE
(ĉi supre en 2004 dum prelego, okaze de la Kongreso de SAT-Amikaro en La Roche-sur-Yon)

---


Bonan tagon,

jena teksto estas destinita al la redakcio LIDOVÉ NOVINY, sed – ĉar mi mencias la ŝtatprezidanton Klaus, mi plenumas decan manieron kaj sendas la kopion ankaŭ al li. Sed nun al la afero:
Mi revenis de eksterlanda vojaĝo kaj trarigardante interreton, mi vidis diversajn diskutojn, kiuj reagis al la diraĵo de nia ŝtatprezidanto Václav Klaus, ke Esperanto estas morta lingvo, kion li proklamis en la intervjuo por via gazeto, kiel analogion al la Lisbona kontrakto.
Mi ekmiregis, ĉar mi supozis, ke la sinjoro ŝtatprezidanto estas tiomgrade serioza politikisto, ke li neelbuŝigos diletante ion, pri kio li scias nenion. Mi posedas malgrandan firmaon, kiu laboras kiel kongres- kaj klerigagentejo kaj eldonejo (KAVA-PECH). Kaj – ĉar mi scipovas Esperanton, kompreneble mi ĝin utiligas profesie kaj Esperanto estas por mi la samrajta laborlingvo kiel la ĉeĥa, germana kaj angla. Inter la 112 libroj, kiujn mi eldonis, estas 52 en Esperanto – kaj tiujn mi liveras en ĉiujn daŭre loĝigatajn kontinentojn. Kaj ĉiun duan jaron mi organizas internacian konferencon Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST), kiun regule partoprenadas dekoj da fakuloj – plejparte el Eŭropo, sed ĉeestis ankaŭ la partoprenantoj el Usono, Brazilo aŭ Koreio – inter kiuj kutime kvarono estas universitataj profesoroj. La venonta okazos ĉijare septembre en Dobřichovice (apud Prago). Espereble jam tio estas sufiĉa pruvo, ke la lingvo estas viva, utiligata.

Sed mi vicigos ankoraŭ kelkajn argumentojn:
1. Ĉiujare, en julio, okazadas en diversaj landoj la Tutmonda Esperanto-kongreso, plejparte sub alta protektado de ŝtatprezidantoj en la koncernaj ŝtatoj.
En la jaro1996 la UK okazis en Prago, partoprenis ĝin pli ol tri mil partoprenantoj, la aŭspicion havis la ŝtatprezidanto de la Ĉeĥa respubliko Václav Havel (la antaŭulo de Václav Klaus); kaj prelegis (kompreneble en Esperanto) la Nobel-premiito por ekonomiko profesoro Reinhard Selten (do laŭfake kolego de la profesoro V. Klaus ) pri sia temo Apliko de teorio de ludoj en ekonomiko.
2. La internacia PEN-klubo jam antaŭlonge envicigis Esperanton inter „siajn“, do literaturajn lingvojn.
3. Esperanto estas unu el 20 lingvoj, kiuj en la plej populara interreta enciklopedio VIKIPEDIO enhavas plej multe da titoloj (hazarde unu lokon antaŭ la ĉeĥa.)
4. Se oni metos en la serĉilon Google la vorton „esperanto“ kaj ion ajn pri kio oni interesiĝas - oni tuj ricevos amason da paĝoj – do oni tuj povas konvinkiĝi, kiel viva la lingvo estas, ankaŭ en la interreto.
5. En la jaro 2009 okazos en la ĉeĥa urbo LIBEREC la Esperantista Junulara Kongreso, kiun organizas la ĉeĥa esperantista junularo (http://mladez.esperanto.cz); oni supozas, ke ĝin partoprenos inter 500 kaj 1000 junaj esperantistoj el la tuta mondo, kaj ĉiuj sin recioproke komprenos, sen interpretistoj – same kiel dum ĉiuj esperantaj aranĝoj.

Se vi havas intereson, kaj disponigos en via gazeto spacon, mi pretas skribi artikolon - pri la historio koncize, pri la nuna stato pli amplekse, por ke viaj legantoj – nun misinformitaj pro la diraĵo de nia ŝtatprezidanto, povu ekscii objektivajn informojn.

Kaj mi volonte donacos al via redaktejo la publikaĵojn el mia eldonejo, en kiuj oni povas la informojn pri Esperanto legi en la ĉeĥa lingvo. Espereble almenaŭ iu via redaktoro ilin trafoliumos, (se ili ne estos tuj forĵetitaj en paperkorbon). Jen ili estas: Dobrzyńsky Roman: ZAMENHOFOVA ULICE (La Zamenhofa strato), Blanke Detlev: INTERLINGVISTIKA. CESTY K ODBORNÉ LITERATUŘE (Interlingvistiko. Vojoj al faka literaturo), Laube Jiří: KULTURNÍ INTEGRACE EVROPY? ANO, ALE JEN CESTOU DEMOKRATICKÉ SYMBIOZY KULTUR ( Kultura integrado de Eŭropo? Jes, sed nur pere de demokratia simbiozo de kulturoj). Chrdle Petr, Chrdlová Stanislava: ESPERANTEM ZA TŘI MĚSÍCE (Per Esperanto dum tri monatoj).

Sincere vin salutas Doc. Dr.-Ing. Petro CHRDLE, posedanto de la agentejo KAVA-PECH, membro de la Tutmonda Esperanto Asocio, vicprezidanto de la Ĉeĥa Esperanto Asocio, rajtigita ekzaminatoro de la Internacia Ligo de Esperanto-Instruistoj, aŭtoro de la supre menciita lernolibro „Per Esperanto post tri monatoj“.

La 7-an de Julio 2008

esperantigis Margita Turková

----------------------------------------------------------------------

FR

Lettre de Petr CHRDLE au journal tchèque “Lidové noviny“ (Le Quotidien du peuple)

Introduction explicative :

Divers médias, entre autres, en France, le quotidien gratuit "20 minutes", "Journal Chrétien", "La Dépêche", ont publié, un entretien du président de la République Tchèque Václav Klaus à propos de l'UE. Selon lui, le Traité de Lisbonne est mort comme l'est la "langue artificielle" espéranto... Voir aussi, en espéranto : Václav Klaus: ”Esperanto estas morta lingvo”.

 Le Dr Petr CHRDLE et moi-même avons réagi à cela. Quelques explications peuvent être utiles pour ceŭ qui ne connaissent que quelques aspects de sa réponse :

 Le grand travail de Petr CHRDLE peut être constaté sur son site "KAVA-PECH" (CS, EO, DE, EN) avec des pages à part sur les conférences qu'il organise à propos des Applications de l'espéranto dans les sciences et les techniques "Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko" (KAEST, dans les mêmes langues).

 Voir aussi sa conférence (en espéranto) : "Profesia uzo de Esperanto kaj ĝiaj specifaj trajtoj" (L'utilisation professionnelle de l'espéranto et ses traits spécifiques) et l'avis d'Alexander Korjenkov (“La Ondo de Esperanto“, Russie) sur celle-ci.

 Il n'y a pas que les Congrès Universels ("mondiaŭ") qui ont reçu un patronage officiel. En 2008, le Congrès International de la Jeunesse (Internacia Junulara Kongreso : IJK), à Szombathely, était placé sous le patronage de Mme Kinga GÖNCZ, ministre des Affaires Étrangères de Hongrie. Sur 480 inscrits, seulement 365 de 36 pays ont pu y participer à cause de problèmes de visas, surtout d'Afrique et d'Asie. Quelques-uns ont cependant pu venir, entre autres, de Corée, du Vietnam, du Pakistan et du Mexique. Plus de 3500 photos, des articles de presse et enregistrements peuvent être trouvés sur : http://www.tejo.org/vikio/IJK_2008

 En ce qui concerne le professeur Reinhard Selten, Prix Nobel de sciences économiques 1994, une mention de sa qualité d'espérantistes apparaît sur le site (en anglais) de la Fondation Nobel : "Nous [c.'à-d. lui et son épouse Elisabeth) appartenons au Mouvement pour l'espéranto et c'est grâce à lui que nous nous sommes rencontrés. L'espéranto influence encore fortement notre vie." À l'occasion de la Journée de l'Europe 2008, le 9 mai, comme invité du Parlement européen parmi 13 prix Nobel, le professeur Selten avait dit : “Une langue facile à apprendre comme l'espéranto permet une solution neutre du problème linguistique. On apprend plus facilement une seconde langue étrangère que la première. L'effet d'une seconde langue est si fort, et l'espéranto est si facile, qu'il est plus favorable d'apprendre l'espéranto en premier, et ensuite une langue nationale, plutôt que cette langue étrangère seule. C'est scientifiquement prouvé par des tests scolaires. Quelques pays pourraient d'abord faire un traité sur l'enseignement scolaire de l'espéranto. On pourrait ensuite étendre ce traité aŭ autres pays.“ (source, en espéranto : “Libera Folio“)

 En 1993, le PEN-Club a ajouté l'espéranto aŭ langues littéraires qu'il reconnaissait jusqu'alors. Voir Esperanta-PEN-Centro.

 L'espéranto n'est plus la 20e langue par le nombre d'articles dans "Wikipedia" mais la 22e. Entre-temps, le tchèque et le hongrois ont pris respectivement les 20e et 21e places. Le slovaque suit maintenant de très près.

Bien qu'il ne s'agit pas d'une édition de KAVA-PECH, il peut être utile de mentionner que la traduction en tchèque de "L'Homme qui défié Babel“ (en espéranto : La homo kiu defiis Babelon) est parue grâce à sa traductrice, Mme Jindriska Drahotova. Elle l'a envoyée au président Václav Klaus.

Un Musée d'Espéranto a été inauguré à Svitavy (CS), la ville natale d'Oskar Schindler, le 20 septembre 2008 (Esperanto-Muzeo en Svitavy). Le projet a été réalisé avec participation financière du Ministère de la Culture de la République Tchèque et d'Esperantic Study Foundation (EUA).

Liens :

Henri Masson

---

Bonjour,

Le texte que voici est destiné à la rédaction du LIDOVÉ NOVINY, mais — comme je mentionne le président Klaus, je le fais d’une façon bienséante et lui adresse aussi une copie. Mais maintenant, voici l’affaire :
Je revenais d’un voyage à l’étranger, et, en regardant l’Internet, j’ai vu diverses discussions qui reagissaient à un propos de notre président Václav Klaus selon lequel l’espéranto serait une langue morte, ce qu’il a affirmé dans un entretien pour votre journal, par analogie au traité de Lisbonne.
.
J’ai été très étonné, car je supposais que Monsieur le président était un homme politique sérieŭ au point qu’il ne s’exprimerait pas en dilettante sur quelque chose à propos de quoi il ne connaîtrait rien. Je possède une petite entreprise qui travaille dans le domaine des congrès, de la formation et de l‘édition (KAVA-PECH). Et – comme je connais l’espéranto —, naturellement, j’en fais un usage professionnel, et l’espéranto est pour moi égal en droit par rapport au tchèque, à l’allemand et à l’anglais. Parmi les 112 livres que j’ai édités, il y en a 52 en espéranto – et ce sont ceŭ-là que je livre sur tous les continents habités. Et j’organise tous les deŭ ans une conférence internationale “Application de l’espéranto dans les Sciences et les Techniques“ (KAEST), à laquelle participent des dizaines de spécialistes — pour la plupart d’Europe, mais il y a eu des participants des États-Unis, du Brésil et de Corée – parmi lesquels le quart sont professeurs d‘universités. La prochaine aura lieu cette année en septembre à Dobřichovice (près de Prague). Il y a lieu d’espérer qu’il s’agit là d’une preuve suffisante que la langue est vivante, utilisée.

Mais j’ajouterai encore quelques arguments :
1. Chaque année, en juillet, le Congrès Mondial d’Espéranto se tient dans divers pays, le plus souvent sous la haute protection des présidents des États concernés.
En 1996, le congrès a eu lieu à Prague; y ont participé plus de 3000 espérantophones sous les auspices du président de la République Tchèque Václav Havel (le prédécesseur de Václav Klaus); et le prix Nobel d‘Économie Reinhard Selten (donc, en fait, un collègue de V. Klaus), y a présenté une conférence sur le thème “Application de la théorie des jeŭ en économie“.
Le PEN-Club International a depuis déjà longtemps ajouté l’espéranto à “ses“ langues, donc des langues littéraires.
2. L’espéranto est l’une des langues qui, dans l’encyclopédie populaire réticulaire Wikipedia, contient le plus de titres (come par hasard, une place avant le tchèque).
3. Si l’on effectue une recherche sur Google avec le mot “esperanto“ et quoi que ce soit d’autre à propos de quoi on s’intéresse, — on reçoit tout de suite une grande quantité de pages — donc on peut se convaincre combien la langue est vivante sur le réseau aussi.
En 2009, dans la ville tchèque de LIBEREC, se tiendra la Rencontre Internationale de la Jeunesse, organisée par la Jeunesse espérantiste tchèque (http://mladez.esperanto.cz); on suppose que le nombre de participants sera entre 500 et 1000 jeunes espérantistes du monde entier qui se comprendront réciproquement, sans interprètes comme lors de tous les événements espérantistes.

Si vous êtes intéressés, et si vous mettez un espace à disposition dans votre journal, je suis prêt à vous écrire un article — concisément sur l’histoire, de façon plus détaillée à propos de l’état actuel — pour que vos lecteurs – actuellement désinformés à cause des mots de notre Président, puissent avoir connaissance d’informations objectives.

Et je ferai volontiers cadeau à votre rédaction des publications de ma maison d’édition dans lesquelles ont peut trouver des informations sur l’espéranto en langue tchèque. Il est à espérer qu’au moins l’un de vos rédacteurs les feuilletera (s’ils ne seront pas tout de suite jetés dans une corbeille). Les voici : Dobrzyńsky Roman : ZAMENHOFOVA ULICE (La rue Zamenhofienne), Blanke Detlev : INTERLINGVISTIKA. CESTY K ODBORNÉ LITERATUŘE (Interlinguistique. Voies vers la littérature spécialisée), Laube Jiří : KULTURNÍ INTEGRACE EVROPY? ANO, ALE JEN CESTOU DEMOKRATICKÉ SYMBIOZY KULTUR (Intégration culturelle de l’Europe ? Oui, mais seulement par une symbiose démocratique des cultures). Chrdle Petr, Chrdlová Stanislava: ESPERANTEM ZA TŘI MĚSÍCE (Au moyen de l‘espéranto après trois mois).

Avec les sincères salutations du Doc. Dr.-Ing. Petro CHRDLE, propriétaire de l‘agence KAVA-PECH, membre de l’Association Universelle d’Espéranto (UEA), vice-président de l’Association Tchèque d‘Espéranto, examinateur habilité de la Langue Internationale des Enseignants espérantistes, auteur du manuel mentionné ci-dessus “Au moyen de l‘espéranto après trois mois “.

Le 7 juillet 2008

---

traduit du tchèque en espéranto par Margita Turková,
de l’espéranto en français par Henri Masson