Ret Marut
Aktoro kaj reĝo

- senpolitika groteskaĵo -

Okazas malofte.

Pro Fortuno. Sed unufoje tamen okazis, ke aktoro elektis reĝon kiel amikon.

Eble estis ankaŭ alie.

Sed tio estas fine indiferenta.

Ambaŭ estis sinceraj kaj bonaj amikoj. Ili kverelis kaj repaciĝis, tiel, kiel tio kutime okazas inter efektivaj amikoj.

Du jarojn daŭris la amikeco.

La aktoro pri tiu amikeco ne multe bruis, kvazaŭ temus pri la amikeco al kutima homo.

Iam, posttagmeze, ambaŭ promenis en la parko.

Je la vespero antaŭe la artisto rolis kiel reĝo. Ŝekspira reĝo li ne estis. Tiujn la reĝa amiko de la teatro ne ŝatis, ĉar la reĝoj de Ŝekspiro estis spite al sia dia benateco tute ĝustaj homoj, kiuj amas kaj malamas, murdas kaj regas — tute laŭ tio, kiel ĝuste ĝi plaĉis aŭ ne plaĉis al ili.

Sed la rolo de la prezentita reĝo el la pasinta vespero estis verkita de poeto, kiu dekokjara estis anarkiisto, sed pli poste fariĝis kortega konsilanto. Kompreneblas, ke tiu rolo tre plaĉis al la reĝo, kaj ke ĝi fariĝis la kaŭzo, ke li interparolis kun la aktoro pri la reĝa problemo de la teatro.

„Kion vi sentas, kara amiko, se vi prezentas reĝon?“

„Mi sentas min tute kiel reĝo, tiel, ke mi ne povus fari geston, kiu ne konvenas al la karaktero de reĝo.“

„Tion mi komprenas tre bone.“

„La amaso de statistoj, kiuj, sekvante la reĝisoradon, devas kliniĝi antaŭ vi, vivtenas la senton de reĝa indo en vi kaj sugestas al la publiko, ke vi estas aŭtentika reĝo.“

„Por la publiko mi estas ankaŭ sen statistoj reĝo — eĉ tiukaze, se mi staras tute sola sur la scenejo kaj parolas monologon.“

Tiu tute artista kompreno de la aktoro provokis la reĝon fari akre limigitan komparon inter si kaj la sceneja reĝo.

„Netransirigebla abismo inter la vera kaj la teatra reĝo tamen ekzistas. Vi estus povinta kiel ajn bone roli la reĝon, dum la momento, kiam sinkas la kurteno, vi ĉesas esti reĝo. La sugesto kaj la statistaro finos vian moŝtan majeston, tuj kiam ili malsukcesos. Sed mi, karulo mia, mi estos plu reĝo, eĉ se mi kuŝos en la lito!“

Pri tio diris la aktoro: „Mia kara amiko, la komparo estas ĝusta por ni ambaŭ. Ni estis veturigataj antaŭe en la kaleŝo ĝis la pordego de la parko. Sur la stratoj staris kaj iris nenombreble multaj homoj. Ili salutis — vi dankis. Ili kriis kun tuta forto: Vivu! Ekscelenco! — vi ridetis, iom vanta. Sed kiam tiuj homoj iam ĉesos formi libervole statistarojn, tiam vi ĉesos esti ne nur en la noktlito, sed eĉ dum hela tago — tiam ankaŭ vi, amiko mia, ĉesos esti efektiva reĝo!“

La reĝo haltis subite.

Li rigardis la aktoron firme.

Liaj lipoj fariĝis palaj kaj ektremis.

Subite li turniĝis.

Kun rapidaj paŝoj li iris al la kaleŝo kaj reveturis.

Sola.

La amikeco estis finita.

La amikoj neniam revidis sin reciproke.

Kaj neniam denove la reĝo iris en teatron.

Li fariĝis pensulo.

Li ekhavis la fiksan ideon esti tute normala homo.

Sekve de tio li devis eksiĝi.

Li mortis kvin jarojn poste.

Freneziĝinte.

Oni asertis.

tradukis Hans-Georg Kaiser
lingve kontrolis Vladimir Türk

RET MARUT
DER SCHAUSPIELER UND DER KÖNIG

Eine unpolitische Groteske

Es kommt selten vor.

Glücklicherweise.

Aber einmal geschah es doch, daß sich ein Schauspieler einen König zum Freund erwählte.

Vielleicht war es auch umgekehrt. Das ist aber schließlich egal.

Beide waren aufrichtige und gute Freunde. Sie zankten sich und sie vertrugen sich, wie das unter richtigen Freunden üblich zu sein pflegt.

Zwei Jahre dauerte die Freundschaft.

Der Schauspieler machte von dieser Freundschaft nicht mehr Aufhebens, als handle es sich um die Freundschaft mit einem sonstigen Sterblichen. Eines Nachmittags gingen beide im Park spazieren.

Den Abend vorher hatte der Künstler einen König gespielt. Ein Shakespeare'scher König war es nicht. Die mochte der königliche Theaterfreund nicht leiden. Denn die Könige Shakespeares waren trotz ihres Gottesgnadentum ganz richtige Menschen, die lieben und hassen, morden und regieren – je nachdem, wie es ihnen gerade in den Kram paßte. -

Die Rolle des am letzten Abend dargestellten Königs hatte jedoch ein Dichter geschrieben, der mit achtzehn Jahren Anarchist war, später aber Geheimer Hofrat wurde.

Begreiflich, daß diese Rolle dem König sehr gefiel und der Anlaß wurde, daß er sich mit dem Schauspieler über das Königsproblem der Bühne unterhielt.

„Was hast Du für ein Empfinden, lieber Freund, wenn Du einen König darstellst?"

„Ich fühle mich ganz und gar als König, so daß ich keine Geste machen könnte, die dem Charakter des Königs nicht entsprechen würde."

„Das begreife ich sehr gut. Die Masse Statisten, die sich, den Regieanordnungen folgend, von Dir zu beugen haben, halten das Gefühl königlicher Würde in Dir wach und suggerieren dem Publikum, Du seiest ein echter König."

„Für das Publikum bleibe ich auch ohne Statisterie ein König – selbst dann noch, wenn ich ganz allein auf der Szene stehe und einen Monolog spreche!“

Diese rein künstlerische Auffassung des Schauspielers reizte den König, zwischen sich und dem Bühnenkönig einen scharf begrenzten Vergleich zu ziehen: „Eine unüberbrückbare Kluft zwischen dem wirklichen und dem Theaterkönig ist aber doch vorhanden. Du magst noch so vorzüglich den König gespielt haben: Mit dem Augenblick, wo sich der Vorhang senkt, hörst Du auf, König zu sein. Die Suggestion und die Statisterie machen Deiner Herrlichkeit ein Ende, sobald sie versagen. Ich aber, mein Lieber, bleibe ein König, selbst wenn ich im Bett liege!" '

Darauf sagte der Schauspieler: „Mein lieber Freund, der Vergleich paßt auf uns beide. Wir fuhren vorhin im Wagen bis zum Tor des Parkes. Auf den Straßen standen und liefen unzählige Leute. Sie grüßten – Du danktest. Sie schrien aus Leibeskräften: Vivat! und Hoch! – Du lächeltest. Etwas blasiert. Aber wenn diese Leute einmal aufhören, freiwillig Statisterie zu bilden, dann hörst Du - nicht nur im Bett, sondern am hellen Tage - dann hörst auch Du, mein Freund, auf, ein wirklicher König zu sein!"

Der König blieb mit einem scharfen Ruck stehen.

Er sah den Schauspieler fest an.

Seine Lippen wurden blaß und zuckten.

Plötzlich drehte er sich um.

Mit raschen Schritten ging er zum Wagen und fuhr zurück.

Allein.

Die Freundschaft war aus.

Die Freunde sahen sich nie wieder.

Und nie wieder besuchte der König Theater.

Er wurde ein Denker.

Bekam die fixe Idee, ein ganz gewöhnlicher Sterblicher zu sein.

Mußte infolgedessen abdanken.

Starb fünf Jahre später.

lm Wahnsinn.

Sagte man.

https://traven-esperanto.blogspot.de/