Kurt Tucholsky
Konsiloj por malbona parolanto
Komencu neniam per la komenco, sed ĉiam tri mejlojn antaŭ la komenco! Iel tiel: „Karaj gesinjoroj! Antaŭ ol mi venas al la komenco de la temo de la hodiaŭa vespero, lasu min mallonge paroli pri...“
Jen vi jam havas preskaŭ ĉion, kio karakterizas belan komencon: rigida alparolo, la komenco antaŭ la komenco; la anonco, ke vi intencas paroli kaj pri kio, kaj la vorteto mallonge. Tiel vi gajnas tuj la korojn kaj orelojn de la aŭskultantoj. Ĉar tio plaĉas al la aŭskultanto, ke tiu ricevas vian paroladon kiel ampleksan lernejan taskon; ke vi minacas tiun per tio, kion vi diros, diras, kaj jam diris. Estu ĉiam bele detalema!
Ne parolu libere – tio faras tian maltrankvilan impreson. Plej bone estas, se vi antaŭlegas vian paroladon. Tio estas sekura, fidinda, krome tio ĝojigas ĉiun, se la antaŭleganto post ĉiu kvarono de frazo misfide rigardas supren, ĉu ankoraŭ ĉeestas ĉiuj.
Se vi tute ne povas akcepti, kion oni tiel afable konsilas al vi, kaj se vi volas paroli en ĉiu kazo kaj ĉe ĉiu okazo libere... vi, kiu estas nefakulo! Vi kiu estas ridinda Cicero! Prenu al vi ekzemplon je niaj profesiaj parolantoj, je la delegitoj de la regna parlamento – ĉu vi jam foje aŭdis paroli ilin libere? Tiuj certe hejme surskribisj tion, kiam ili vokas Tiel do! Tiel do!“... Nu, sed, se vi do tamen devas paroli libere:
Parolu kiel vi skribas. Kaj mi scias, kiel vi skribas.
Parolu per longaj longaj frazoj – per tiaj, ĉe kiuj vi, kiu vi vin hejme, kie vi havas ja la trankvilon, kiun vi tiom bezonas, neatentante viajn infanojn, antaŭpreparas, precize scias, kiel estas la fino, la subpropoziciojn lerte enmetintajn en aliajn subproziciojn, tiel ke la aŭskultanto senpacience revas sur sia sido pri tio kaj alio, supozanta sin en kolegio, en kiu li tiom volonte dormetis pli frue, atendante la finon de tia periodo... nu, mi donis al vi ĝuste ekzemplon. Tiel vi devas paroli.
Ĉiam komencu ĉe la malnovaj romianoj, kaj menciu ĉiam, pri kio ajn vi parolas, la historiajn fonojn de la afero. Tio estas ne nur germaneca - tion faras ĉiuj okulvitraj homoj. Mi iam aŭskultis la paroladon de ĉina studento en la universitato de Sorbonne, kiu glate kaj bone parolis la francan, sed ĝojigante la tutan publikon, li komencis la paroladon tiel:
„Lasu parolu min kiel eble plej koncize pri la evoluo de la historio de mia ĉina patrujo ekde la jaro dumil antaŭ la nasko de Kristo...“ Li rigardis tute mirigite supren, ĉar la homoj tiom ridis.
Tiel ankaŭ vi devas fari tion. Vi tute pravas: alie oni ja ne komprenas tion, kiu povus kompreni ĉion ĉi sen la historiaj fonoj... tute prave! La homoj ja ne venis en vian prelegon por aŭskulti viglan vivon, sed tion, kion ili povas trovi ankaŭ en libroj.... tute prave! Plenŝtopu ilin per historio, ŝtopu do!
Ne zorgu pri tio, ĉu la ondoj, kiuj eliras de vi en la publikon, ankaŭ revenos – tio estus infaneca ludo. Parolu senĝenite pri la efiko, pri la homoj, pri la aero en la salono, ĉiam parolu, bonulo, Dio rekompencos al vi.
Metu ĉion en la subpropoziciojn. Diru neniam, ke la impoŝtoj estas tro altaj. Tio estus tro simpla. Diru: „Mi devas al tio, kion mi ĵus diris, mallonge rimarki, ke la impoŝtoj multe tro...“ Tiel oni diru tion.
Trinku antaŭ la homoj de tempo al tempo glason da akvo – tion oni vidas volonte.
Se vi faras ŝercon, ridu antaŭe, ke oni sciu, kie estas la ridopunkto.
Parolo estas, kiel povus estis alia, monologo. Ĉar ja nur unu persono parolas. Vi ankaŭ post dekkvar jaroj da publika parolspertiĝo ankoraŭ ne devas scii, ke parolado ne estas nur dialogo, sed orkestroverko: muta amaso ja seninterrompe kunparolas. Kaj tion vi devas aŭdi. Ne, tion vi ne devas aŭdi. Parolu do, legu do, tondru do, historiumu do. Al tio, kion mi ĵus diris pri la tekniko de la parolado, mi ankoraŭ mallonge devas rimarki, ke multe da statistiko levas ĉiun parolon. Tio ege trankviligas la homojn, kaj ĉar ĉiu senprobleme kapablas memorteni dek diversajn nombrojn sen peno, tio estas granda plezuro por ĉiu.
Anoncu la finon de via parolado longe antaŭ la fino, por ke la aŭskultantojn ne trafu pro ĝojo apopleksio. (Paul Lindau foje komencis iun el la timataj nuptaj tostoj tiel: „Mi venas al la fino.“)
Anoncu la finon kaj poste komencu vian paroladon de antaŭe kaj parolu plian duonan horon. Tion oni povas ripeti plurfoje.
Vi ne nur devas fari skizon, vi devas ankaŭ antaŭlegi ĝin al la homoj – tio spicas la parolon.
Neniam parolu malpli ol horon kaj duonan, alikaze eĉ ne valorus la penon komenci la paroladon.
Se iu parolas, la aliaj devas aŭskulti – tio estas via okazo. Misuzu ĝin.
tradukis Cezar
Kurt Tucholsky
Ratschläge für einen schlechten Redner
Fang nie mit dem Anfang an, sondern immer drei Meilen vor dem Anfang! Etwa so:
»Meine Damen und meine Herren! Bevor ich zum Thema des heutigen Abends komme, lassen Sie mich Ihnen kurz ... «
Hier hast du schon so ziemlich alles, was einen schönen Anfang ausmacht: eine steife Anrede; der Anfang vor dem Anfang; die Ankündigung, dass und was du zu sprechen beabsichtigst, und das Wörtchen kurz. So gewinnst du im Nu die Herzen und die Ohren der Zuhörer.
Denn das hat der Zuhörer gern: dass er deine Rede wie ein schweres Schulpensum aufbekommt; dass du mit dem drohst, was du sagen wirst, sagst und schon gesagt hast. Immer schön umständlich.
Sprich nicht frei – das macht einen so unruhigen Eindruck. Am besten ist es: du liest deine Rede ab. Das ist sicher, zuverlässig, auch freut es jedermann, wenn der lesende Redner nach jedem viertel Satz mißtrauisch hochblickt, ob auch noch alle da sind.
Wenn du gar nicht hören kannst, was man dir so freundlich rät, und du willst durchaus und durchum frei sprechen ... du Laie! Du lächerlicher Cicero! Nimm dir doch ein Beispiel an unsern professionellen Rednern, an den Reichstagsabgeordneten – hast du die schon mal frei sprechen hören? Die schreiben sich sicherlich zu Hause auf, wann sie »Hört! hört!« rufen ... ja, also wenn du denn frei sprechen mußt:
Sprich, wie du schreibst. Und ich weiß, wie du schreibst.
Sprich mit langen, langen Sätzen – solchen, bei denen du, der du dich zu Hause, wo du ja die Ruhe, deren du so sehr benötigst, deiner Kinder ungeachtet, hast, vorbereitest, genau weißt, wie das Ende ist, die Nebensätze schön ineinandergeschachtelt, so dass der Hörer, ungeduldig auf seinem Sitz hin und her träumend, sich in einem Kolleg wähnend, in dem er früher so gern geschlummert hat, auf das Ende solcher Periode wartet ... nun, ich habe dir eben ein Beispiel gegeben. So mußt du sprechen.
Fang immer bei den alten Römern an und gib stets, wovon du auch sprichst, die geschichtlichen Hintergründe der Sache. Das ist nicht nur deutsch – das tun alle Brillenmenschen. Ich habe einmal in der Sorbonne einen chinesischen Studenten sprechen hören, der sprach glatt und gut französisch, aber er begann zu allgemeiner Freude so: »Lassen Sie mich Ihnen in aller Kürze die Entwicklungsgeschichte meiner chinesischen Heimat seit dem Jahre 2000 vor Christi Geburt ... « Er blickte ganz erstaunt auf, weil die Leute so lachten.
So mußt du das auch machen. Du hast ganz recht: man versteht es ja sonst nicht, wer kann denn das alles verstehen, ohne die geschichtlichen Hintergründe ... sehr richtig! Die Leute sind doch nicht in deinen Vortrag gekommen, um lebendiges Leben zu hören, sondern das, was sie auch in den Büchern nachschlagen können ... sehr richtig! Immer gib ihm Historie, immer gib ihm.
Kümmere dich nicht darum, ob die Wellen, die von dir ins Publikum laufen, auch zurückkommen – das sind Kinkerlitzchen. Sprich unbekümmert um die Wirkung, um die Leute, um die Luft im Saale; immer sprich, mein Guter. Gott wird es dir lohnen.
Du mußt alles in die Nebensätze legen. Sag nie: »Die Steuern sind zu hoch.« Das ist zu einfach. Sag: »Ich möchte zu dem, was ich soeben gesagt habe, noch kurz bemerken, dass mir die Steuern bei weitem ... « So heißt das.
Trink den Leuten ab und zu ein Glas Wasser vor – man sieht das gern.
Wenn du einen Witz machst, lach vorher, damit man weiß, wo die Pointe ist.
Eine Rede ist, wie könnte es anders sein, ein Monolog. Weil doch nur einer spricht. Du brauchst auch nach vierzehn Jahren öffentlicher Rednerei noch nicht zu wissen, dass eine Rede nicht nur ein Dialog, sondern ein Orchesterstück ist: eine stumme Masse spricht nämlich ununterbrochen mit. Und das mußt du hören. Nein, das brauchst du nicht zu hören. Sprich nur, lies nur, donnere nur, geschichtele nur.
Zu dem, was ich soeben über die Technik der Rede gesagt habe, möchte ich noch kurz bemerken, dass viel Statistik eine Rede immer sehr hebt. Das beruhigt ungemein, und da jeder imstande ist, zehn verschiedene Zahlen mühelos zu behalten, so macht das viel Spaß.
Kündige den Schluß deiner Rede lange vorher an, damit die Hörer vor Freude nicht einen Schlaganfall bekommen, (Paul Lindau hat einmal einen dieser gefürchteten Hochzeitstoaste so angefangen: »Ich komme zum Schluß.«) Kündige den Schluß an, und dann beginne deine Rede von vorn und rede noch eine halbe Stunde. Dies kann man mehrere Male wiederholen.
Du mußt dir nicht nur eine Disposition machen, du mußt sie den Leuten auch vortragen – das würzt die Rede.
Sprich nie unter anderthalbStunden, sonst lohnt es gar nicht erst anzufangen.
Wenn einer spricht, müssen die andern zuhören – das ist deine Gelegenheit! Mißbrauche sie.
Sign-in to write a comment.