A |
Aa – Aa [FE 1] — â | a as in “last“ | a | a | a [FG alfabet]. — Nomoj de la literoj: a ... [FE 1]. — a [OA 7] = nomo de la litero a, unua litero de la Esperanta alfabeto. — Rim.: [Lingva Respondo 56 (1893): Pri la nomoj de la literoj]. La literojn de nia alfabeto mi proponas nomi en la sekvanta maniero: a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo, i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zo. - Esperantisto, 1893, p. 32. |
a - marque l’adjectif; ex. hom’ homme ― hom’a humain | termination of adjectives; e. g. hom’ man ― hom’a human | bezeichnet das Adjektiv; z. B. hom’ Mensch ― hom’a menschlich | означаетъ прилагательное; напр. hom’ человѣкъ ― hom’a человѣческій | oznacza przymiotnik; np. hom’ człowiek ― hom’a ludzki. — a - marque l’adjectif | termination of adjectives | bezeichnet das Adjektiv | означаетъ прилагательное | oznacza przymiotnik [FE 5]. — [UL]. |
abat’ - abbé | abbot | Abt | аббатъ | opat. — [AK] аббат, игумен, настоятель. — [RE]. |
Abdik’ [OA 3.1] to abdicate | abdiquer | dem Throne entsagen, abdanken | abdicar | abdicar | abdicare | abdykowac | (demeti la reĝecon). |
abel’ - abeille | bee | Biene | пчела | pszczoła. {ZOO} |
abi’ - sapin | fir | Tanne | ель | jodła. {BOT} |
abism’ [OA 1] * abime {pres-eraro, legu: abîme} | abyss | Abgrund | пропасть, бездна | przepaść. |
Abiturient-o, [OA 4] élève ayant terminé ses études secondaires, bachelier | top-form boy in secondary school, who obtained his leaving-certificate examination | Abiturient | studente secondario che ha superato l’esame di maturita | bachiller | bacharel | batxiller | mezgrada lernanto, kiu finis la gimnazian kursaron, sukcese plenuminte la koncernan ekzamenon. |
ablativ’ - ablatif | ablative | Ablativ | творительный падежъ | narzędnik. {GRAM} |
abnegaci-o [OA 2] abnégation | abnegation | Entsagung |
abomen’ - abomination | abomination | Abscheu | отвращеніе | odraza. — abomeno - abomination | abomination | Abscheu | отвращеніе | odraza [FE 26]. ● abomena - Via vino estas nur ia abomena acidaĵo [FE 35]. ● abomene - Fi, kiel abomene! [FE 26] |
abon’ - abonner | subscribe | abonniren | подписываться | prenumerować. — aboni - abonner | subscribe | abonniren | подписываться | prenumerować [FE 27]. — [AK 1914] s’abonner (à) | подписываться (на журнал), абонироваться. — [RE]. ● abono - abonpago (= pago por la abono) [FE 27]. ● abonpago - ... abonpago (= pago por la abono) [FE 27]. |
abort’ [OA 1] * avorter | abort, miscarry | abortieren | выкинуть (недоноска) | poronić. |
abrikot’ - abricot | apricot | Aprikose | абрикосъ | morela. {BOT} — [RE]. |
abrupt-a [OA 2] brusque | abrupt | schroff |
absces’ - abcès | abscess | Geschwür, Eiterbeule | нарывъ | wrzód. {MED} — [AK 1914] Eitergeschwür | robień. |
absint’ - absinthe | absinthium | Wermuth {de 1901: Wermut} | полынь | piołunkówka. {KUIR} — [AK] {en} absinth | {pl} absynt. |
absolute – [A, mankas en UV] ... sed ĝis tiu tempo la fundamento de Esperanto devas plej severe resti absolute senŝanĝa [A 1.3]. Mi diris, ke la fundamento de nia lingvo devas esti absolute netuŝebla, se eĉ ŝajnus al ni, ke tiu aŭ alia punkto estas sendube erara [A 6.1]. — absolut’ [OA 1] * absolu | absolute | unbeschränkt, absolut | абсолютный | absolutny. — absolut’ (1) {deklarita Fundamenta per} [OA 7]. |
Absorb’ [OA 3.1] to occupy wholly, to absorb | aborber (l’esprit) | den Geist ganz in Anspruch nehmen, absorbieren | ocuparlo todo, absorber | occupar todo, absorver | occupar il pensiere, assorbire la mente | absorbowac. |
Abstin-i, [OA 4] être abstinent | to abstain | enthaltsam sein, abstinent leben | essere astinente | abstenerse, guardar abstinencia | abster-se | ésser abstemi. |
abstrakt’ [OA 1] * abstrait | abstract | abstrakt | отвлеченный, абстрактный | abstrakcyjny, oderwany. |
absurd’ [OA 1] * absurde | absurd | absurd | нелѣпый | niedorzeczny. |
Abund’ [OA 3.1] abundant | abondant | reichlich, in Fülle | abundante {evidente validas kiel traduko kaj en la hispanan kaj en la portugalan} | abbondante | obfity | (malmanka). |
aĉ’ [OA 1] * sufikso por montri malŝatan, malestiman sencon. |
acer’ - érable | maple | Ahorn | кленъ | klon. {BOT} |
aĉet’ - acheter | buy | kaufen | покупать | kupować. — aĉeti - acheter | buy | kaufen | покупать | kupować [FE 14]. — [UL]. — Mi aĉetis dekduon (aŭ dek-duon) da kuleroj kaj du dekduojn da forkoj. Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. [FE 14]. Tiu ĉi komercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi. La surtuto estas aĉetita de mi, sekve ĝi apartenas al mi. [FE 25]. Por ĉiu aĉetita funto da teo tiu ĉi komercisto aldonas senpage funton da sukero [FE 31]. Mi aĉetis dekon da ovoj [FE 32]. Mi aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da seĝetoj [FE 38]. ● sub’aĉet’ - corrompre | corrupt | bestechen | подкупать | przekupyvać. — [AK] {en} suborn, bribe. |
acid’ - aigre | sour | sauer | кислый | kwaśny. — acida - aigre | sour | sauer | кислый | kwaśny [FE 35]. — [UL]. — [AK 1914] acide, aigre | acid, sour. ● acido - En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj [FE 35]. {KEM} ● acidaĵo - Via vino estas nur ia abomena acidaĵo [FE 35]. ● acideco - La acideco de tiu ĉi vinagro estas tre malforta [FE 35]. ● azotacido - En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj [FE 35]. {KEM} ● sulfuracido - En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj [FE 35]. {KEM} |
acil-o [OA 2] |
ad’ - marque durée dans l’action; ex. paf’ coup de fusil ― paf’ad’ fusillade | denotes duration of action; e. g. danc’ dance ― danc’ad’ dancing | bezeichnet die Dauer der Thätigkeit; z. B. danc’ der Tanz ― danc’ad’ das Tanzen | означаетъ продолжительность дѣйствія; напр. ir’ идти ― ir’ad’ ходить, хаживать | oznacza trwanie czynności; np. ir’ iść ― ir’ad’ chodzić. — ad - marque durée dans l’action; ex. pafo coup de fusil ― pafado fusillade | denotes duration of action; e.g. danco dance ― dancado dancing | bezeichnet die Dauer der Thätigkeit; z.B. danco der Tanz ― dancado das Tanzen | означаетъ продолжительность дѣйствія: напр. iri идти ― iradi ходить, хаживать | oznacza trwanie czynności; np. iri iść — iradi chodzić [FE 13]. — [AK} означает продолжительность действия или многократный вид; напр. ir/ идти ― ir/ad/ ходить, хаживать. — [UL]. ● diradi ― Li ĉiam diradis al mi la veron [FE 24]. ● ir’ad’ ― ходить, хаживать | chodzić ― iradi - ходить, хаживать | chodzić [FE 13] ● laboradi ― Ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese [FE 13]. ● saltadi ― Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko [FE 40]. ● uzadi ― Sed estas bone uzadi la vorton „je” kiel eble pli malofte [FE 29]. ● danc’ad’ ― dancing | das Tanzen [UV ad’] ― dancado - dancing | das Tanzen [FE 13] ● flugado ― ... ni volas montri, ke la ĝardeno kaj tablo ne estis la loko de la flugado, sed nur la celo de la flugado ... [FE 28]. ● kantado ― La kantado estas agrabla okupo [FE 40]. ● kunligado ― Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de vortoj [FE 27] ● legado ― Ekzerco de legado [FE 2] [FE 3] [FE 4]. ● malsanado ― malsanado [FE 42] ● paf’ad’ ― fusillade [UV ad’] ― pafado fusillade [FE 13] ― La pafado daŭris tre longe [FE 40]. ● parolado ― Lia hieraŭa parolo estis tre bela, sed la tro multa parolado lacigas lin [FE 40]. ● skribado ― Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribado, estas plumingo [FE 40]. ● uzado ― Ĝia uzado estas tia sama kiel en la aliaj lingvoj [FE 27]. La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo ... [FE 27]. |
Adapt’ [OA 3.1] to adapt | adapter | anpassen, adaptieren | adaptar | adaptar | adattare | adaptowac. |
adept’ [OA 1] * adepte | adept | Adept | приверженецъ | adept. — [RE]. |
adiaŭ - adieu | good-by | lebe wohl | прощай | bądź zdrów. — [AK] {en} adieu, good-bye. — [UL]. — A-dí-aŭ [FE 3]. |
adici-i [OA 2] additionner | to add up | addieren |
adjektiv’ - adjectif | adjective | Eigenschaftswort | имя прилагательное | przymiotnik. {GRAM} |
adjutant’ [OA 1] * aide de camp | adjutant | Adjutant | адъютантъ | adjutant. |
administr’ - admininistrer | administer | verwalten | управлять | zarządzać. |
Administraci’ [OA 3.2] administration | administration | Administration {2012 pli kutima: Verwaltung} | administracion {legu: administración} | administração | amministrazione | --- {pola traduko mankas}. |
admir’ - admirer | admire | bewundern | дивиться | podziwiać. — AK] дивиться, изумляться, восхищаться. |
admiral’ [OA 1] * amiral | admiral | Admiral | адмиралъ | admirał. — [RE]. |
Admiralitat’ [OA 3.2] admiralty | amirauté | Admiralität | almirantia {?? almirantazgo ??} | almirantado | ammiragliato | --- {pola traduko mankas} |
admon’ - exhorter | exhort | ermahnen | увѣщевать | upominać. — [AK 1914] engager, exhorter. |
adopt’ [OA 1] * adopter | adopt | adoptieren | усыновлять | adoptować. |
ador’ - adorer | adore | anbeten | обожать | uwielbiać. |
adrenalin/o. [OA 9] Hormono produktata de la surrenaj glandoj kaj sekreciata en la sangon okaze de mensa aŭ korpa premo (danĝero k.s.) por prepari la korpon al urĝa agado, fuĝo, sindefendo k.s.: adrenalino akcelas la koran ritmon kaj altigas la sangopremon. Formulo: C6H3(OH)2-CH(OH)-CH2-NH-CH3. |
adres’ ― [FE 42, mankas en UV]. — adres’ [OA 1] * adresse (de lettre) | address | Adresse | адресъ | adres. — adres/o (1) [OA 8]. — [RE]. ● adresita - El la tri leteroj unu estis adresita: al Lia Episkopa Moŝto, Sinjoro N.; la dua: al Lia Grafa Moŝto, Sinjoro P.; la tria: al Lia Moŝto, Sinjoro D. |
adult’ - adultérer | adulterate | ehebrechen | прелюбодѣйствовать | cudzołożyć. — [AK 1914] commettre un adultère | commit adultery. |
advent’ [OA 1] Avent | Advent | Advent | филипповъ постъ | adwent. |
adverb’ - adverbe | adverb | Nebenwort | нарѣчіе | przysłówek. {GRAM} — adverbo - adverbe | adverb | Nebenwort | нарѣчіе | przysłówek [FE 30]. — [AK 1914] Umstandswort {2012: Adverb}. — La montritajn naŭ vortojn ni konsilas bone ellerni, ĉar el ili ĉiu povas jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj [FE 30]. |
advokat’ [OA 1] * avocat | counsel, advocate | Advokat | адвокатъ | adwokat. — [RE]. |
aer’ - air | air | Luft | воздухъ | powietrze. — aero - air | air | Luft | воздухъ | powietrze [FE 26]. — [UL]. — Super la tero sin trovas aero [FE 26]. ● aer’um’ - aérer | expose to the air | lüften | провѣтривать | przewietrzać. |
aerolit’ [OA 1] aerolithe | aerolite | Luftstein | аэролитъ | aerolit. |
Aeroplan’ [OA 3.2] aeroplan | aéroplane | Flugzeug | aeroplano {2012 pli kutima: avión ??} k. t. p. |
afabl’ - affable | affable | freundlich | ласковый | uprzejmy. — [AK 1914] affable, aimable | приветливый, любезный. ● mal’afabl’ - grogneur | surly | mürrisch | угрюмый | mrukliwy. — [AK] opryskliwy. |
afekt’ - affectionner | affect | affectiren | жеманиться | afektować. — [AK 1914] affecter, être affecté, minauder | be affected, mince | sich zieren | аффектировать, жеманиться, рисоваться. |
afer’ - affaire | affair | Sache, Angelegenheit | дѣло | sprawa. — afero - affaire | affair | Sache, Angelegenheit | дѣло | sprawa [FE 13]. [AK] affaire (en général), chose | sprawą rzecz. — [UL]. — Inter aliaj aferoj tiu ĉi malfeliĉa infano devis du fojojn en ĉiu tago iri ĉerpi akvon en tre malproksima loko kaj alporti domen plenan grandan kruĉon [FE 13]. Ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris [FE 42]. Li estas tre kredema: eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas [FE 43]. |
afiks’ [OA 1] affixe | affix | Affix | афиксъ | przy rostek {legu: przyrostek}. |
afiŝ’ [OA 1] affiche | poster, placard | Anschlag (an Säule) {2012: Plakat, Anschlag (ark.)} | афиша | afisz. — [RE]. |
Aflikt’ [OA 3.2] to distress, grieve, afflict | affliger | betrüben, quälen | afligir | afligir | affliggere | --- {pola traduko mankas}. |
aforism’ [OA 1] * aphorisme | aphorism, maxim | Aphorismus | афоризмъ | aforyzm. |
afrank’ [OA 1] affranchir | pay the postage | frankieren | франкировать | frankować. |
Afrik/o. [OA 8] La kontinento sude de Eŭropo. — A. Africa, F. Afrique, G. Afrika, H. Africa {legu: África}, I. Africa, P. Africa. |
aftalin-o [OA 2] |
afust’ [OA 1] affut (de canon) | gun-carriage | Lafette | лафетъ | laweta. |
aĝ’ - âge | age | Alter | вѣкъ, возрастъ | wiek. — [AK] возраст. — [UL]. ● plen’aĝ’ - majeur | of full age | mündig | совершеннолѣтній | pełnoletni [UV plen’]. |
ag’ - agir | act | handeln, verfahren | поступать | postępować. — agi - agir | act | handeln, verfahren | поступать | postępować [FE 25]. Honesta homo agas honeste [FE 25]. ● ago - Via ago estas tre laŭdinda [FE 41]. |
agac’ - agacement | setting on edge | Stumpfwerden der Zähne | оскомина | drętwość. {MED} — [AK 1914] agacement (des dents) | setting on edge (teeth, etc.) | Stumpfheit der Zähne | cierpnąć (zęby). |
agat’ [OA 1] * agate | agate | Achat | агатъ | agat. — [RE]. |
agent’ [OA 1] agent | agent | Agent | агентъ | ajent. — [RE]. |
Aĝi’ [OA 3.2] agio | agio | Agio | agio | agio | aggio | --- {pola traduko mankas}. |
agit-i (fig.) [OA 2]. — [RE]. |
agl’ - aigle | eagle | Adler | орелъ | orzeł. {ZOO} — aglo - aigle | eagle | Adler | орелъ | orzeł [FE 22]. — [UL]. — Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota [FE 22]. — Rigardu, kiel la aglo batas kun la flugiloj! [DL 14]. |
agod-o [OA 2] |
agoni’ [OA 1] * agonie | death-agony | Agonie, Todeskampf | агонія | konanie. — [RE]. |
agord’ - accorder | tune | stimmen | настраивать | nastrajać. — [AK] accorder, mettre au diapason (musique) | tune (vb). |
agrabl’ - agreable | agreeable | angenehm | пріятный | przyjemny. — agrabla - agréable | agreeable | angenehm | пріятный | przyjemny [FE 9]. — [UL]. — La kanto de la birdoj estas agrabla [FE 9]. La kantado estas agrabla okupo [FE 40]. ● agrable - Marinjo, rigardu, kio eliras el la buŝo de via fratino, kiam ŝi parolas; ĉu ne estus al vi agrable havi tian saman kapablon? [FE 17] Morti pro la patrujo estas agrable [FE 20]. Li parolas, kaj lia parolo fluas dolĉe kaj agrable [FE 31]. ● malagrabla - ... ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili [FE 11]. |
agraf’ [OA 1] agrafe | clasp | Agraffe | застежка | agrafka, haftka. |
agres/i. [OA 9] Ataki ne provokite; ataki kiel unua ne estante mem minacata de atako: agresi personon; agresi landon. agres/em/a. Ĉiam preta ataki, aŭ inklina kutime ataki, eĉ ne provokite. |
agronom’ [OA 1] [OA 7] {En piednoto en [OA 1] apud astrolog’:} Same: agronomo, antropologo, k. t. p. |
agronomi’ [OA 1] * agronomie | husbandry | Feldbaukunde, Agronomie | агрономія | agronomja. {En piednoto:} Vidu: Astrologo, la noton. |
agun-o [OA 2] |
aidos/o. [OA 9] Akirita malsufiĉo de la imunsistemo. Grava malsano, kiu malfortigas la korpajn defendojn kontraŭ ĉiaj malsanoj, plej ofte transdonata per seksaj kontaktoj aŭ infektita sango. |
aĵ’ - quelque chose possédant une certaine qualité ou fait d’une certaine matière: ex. mol’ mou ― mol’aĵ’ partie molle d’une chose | made from or possessing the quality of; e. g. sek’ dry ― sek’aĵ’ dry goods | etwas von einer gewissen Eigenschaft, oder aus einem gewissen Stoffe; z. B. mal’nov’ alt ― mal’nov’aĵ’ altes Zeug, frukt’ Frucht ― frukt’aĵ’ etwas aus Früchten bereitetes | нѣчто съ данымъ качествомъ или изъ даннаго матеріала; нпр. mol’ мягкій ― mol’aĵ’ мякишъ; frukt’ плодъ ― frukt’aĵ’ нѣчто приготовленное изъ плодовъ | oznacza przedmiot posiadajacy pewną własność albo zrobiony z pewnego materjału; np. mal’nov’ stary ― mal’nov’aĵ’ starzyzna; frukt’ owoc ― frukt’aĵ’ coś zrobionego z owoców. — aĵ - quelque chose possédant une certaine qualité ou fait d’une certaine matière: ex. molа mou ― molaĵo partie molle d’une chose | made from or possessing the quality of; e. g. malnova old ― malnovaĵo old things frukto fruit ― fruktaĵo something made from fruit | etwas von einer gewissen Eigenschaft, oder aus einem gewissen Stoffe; z. B. malnova alt ― malnovaĵo altes Zeug; frukto Frucht ― fruktaĵo etwas aus Früchten bereitetes | нѣчто съ даннымъ качествомъ или изъ даннаго матеріала; напр. molа мягкій ― molaĵо мякишъ; fruktо плодъ ― fruktaĵо нѣчто приготовленное изъ плодовъ | oznacza przedmiot posiadający pewną własność albo zrobiony z pewnego materjału; np. malnova stary ― malnovaĵo starzyzna; frukto owoc ― fruktaĵo coś zrobineego z owoców [FE 25]. — [UL]. ● altaĵo ― Tiu ĉi granda altaĵo ne estas natura monto [FE 35]. ● ark’aĵ’ - voûte | vault | Gewölbe | сводъ | sklepiente [UV ark’]. ● bonaĵo — Bo-ná-ĵo [FE 2]. ● ĉirkaŭ’aĵ’ - alentours | environs | Umgegend | окрестность | okolica [UV aĵ’]. ● fortik’aĵ’ - forteresse | fortress | Festung | крѣпость | twierdza [UV fortik’]. ● fotografaĵo - La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian fotografaĵon al mia patro [FE 32, mankas en UV]. ● frandaĵo — Glaciaĵo estas dolĉa glaciigita frandaĵo [FE 35]. ● garanti’aĵ’ - gage | pawn, pledge | Pfand | залогъ | zastaw. [UV garanti’]. ● meĉ’aĵ’ - amadou | amadou, match | Feuerschwamm | трутъ | hubka [UV meĉ’]. — [LR 1907: Pri la sufikso aĵ apud verbaj radikoj] Vi diras, ke kiam verba radiko ricevas la sufikson aĵ, tiam ni ofte ne scias, ĉu ĝi signifas “io, kio faras” aŭ “io, kio estas farata”. Kelkaj Esperantistoj opinias, ke la sufikso povas havi nur unu el la diritaj du sencoj, ekzemple nur la aktivan, kaj ĉiufoje, kiam ili trovas la diritan sufikson kun la senco pasiva, ili rigardas tion ĉi kiel simplan eraron. Tiu ĉi opinio tamen estas neĝusta: aĵ per si mem havas nek sencon ekskluzive aktivan, nek sencon ekskluzive pasivan, kaj tial ĝi povas esti uzata en ambaŭ sencoj. Severe precizigi la signifon de tiu ĉi sufikso en la senco aŭ nur aktiva aŭ nur pasiva — laŭ mia opinio — estas ne konsilinde, ĉar tio ĉi tute senbezone ligus nin kaj devigus nin ofte uzadi tro longajn formojn. Ĝenerale mi devas ripeti ĉi tie tion, kion mi jam kelkajn fojojn esprimis ĉe aliaj okazoj: ni ne devas peni, ke nia lingvo estu tro preciza, ĉar tiam ni nin mem nur katenus kaj ofte, por esprimi plej simplan ideon, ni devus uzi vorton deksilaban; ĉiufoje, kiam ni sen timo de malkompreniĝo povas doni al la uzanto liberecon, ni devas tion ĉi fari kaj permesi al li uzi laŭvole diversajn formojn (se ili nur ne estas kontraŭ la leĝoj de nia lingvo aŭ kontraŭ la logiko aŭ komprenebleco), anstataŭ postuli, ke li nepre uzu ĉiam nur unu formon. En ĉiuj okazoj (tre maloftaj), kiam la simpla uzado de aĵ povas doni ian malkompreniĝon, ni povas ja tre bone helpi al ni (kiel vi mem tute prave proponis) per la uzado de participo aktiva aŭ pasiva (ekzemple “ŝmirantaĵo” kaj “ŝmirataĵo”, kiuj ambaŭ prezentas formojn tute regule kreitajn laŭ la leĝoj de nia lingvo); sed ĉar, el 100 verbaj vortoj kun aĵ, 99 estas tute klaraj, kial do ni devas senbezone kateni nin kaj, precizigante la signifon de aĵ nur aktive aŭ nur pasive, konstante esti devigataj uzadi “antaĵo” aŭ “ataĵo” en ĉiuj aliaj okazoj? Por kio uzi ekzemple la longajn formojn “estantaĵo”, “kreskantaĵo”, aŭ “sendataĵo”, “kraĉataĵo” k.t.p., se ni egale klare povas esprimi tion saman per la pli mallongaj “estaĵo”, “kreskaĵo”, “sendaĵo”, “kraĉaĵo” k.t.p., pri kies senco povas ekzisti nenia dubo? Sekve se vi volas klarigi la signifon de aĵ kun verbaj radikoj, tiam anstataŭ diri, ke aĵ kun verbo signifas nur “io, kio faras”, aŭ nur “io, kio estas farata”, mi konsilas al vi diri: aĵ kun verbo signifas “ion, kio enhavas en si la ideon de la donita verbo” ĉu tiu ĉi ideo estas aktiva aŭ pasiva — tion ĉi la sufikso aĵ tute ne devas montri al ni, ĉar tion ĉi montras la senco de la vorto mem aŭ — en okazo de speciala neceseco — la aldono de la sufikso de aktiveco aŭ pasiveco. Tiu ĉi “speciala neceseco” tamen aperas nur tre malofte, ĉar eĉ ĉe tiuj verboj, kiuj povas doni egale bone aĵon aktivan kaj pasivan, la senco de la aĵo estas facile komprenebla el la kunteksto; ekzemple se mi diros “mi donas tion ĉi al vi kiel garantiaĵon de mia reveno”, neniu ja povas dubi, ke ni parolas ne pri garantiataĵo, sed pri garantiantaĵo. Vian opinion, ke ofte (kiam povas ekzisti nenia dubo) ni povas eĉ forĵeti la aĵ kaj uzi simple nur la substantivan finiĝon o, — mi trovas tute prava; sed en la plimulto da okazoj inter o kaj “aĵo” estas granda diferenco. – P.S. Per stranga renkontiĝo de la cirkonstancoj mi ĵus ricevis leteron, kiu prezentas bonan ilustraĵon al tio, kion mi supre diris pri tro granda logikeco. Mia korespondanto skribas (iom ŝerce), ke la esprimo “Parolo de X en la kunveno Y” estas tute mallogika kaj malpreciza: anstataŭ “parolo” oni devas en tia okazo diri “antaŭpublikparolataĵo”. Ĉu vi aprobas tian precizan vorton? [Respondo 11, La Revuo, 1907, Aprilo] |
ajl’ - ail | onion, garlic | Knoblauch | чеснокъ | czosnek. {KUIR} — [AK] {en} garlic. |
ajn - que ce soit; ex. kiu qui ― kiu ajn qui que ce soit | ever; e.g. kiu who ― kiu ajn whoever | auch nur; z. B. kiu wer ― kiu ajn wer auch nur | бы ни; напр. kiu кто ― kiu ajn кто бы ни | kolwiek, bądź; np. kiu kto ― kiu ajn ktokolwiek, ktobądź. — ajn - que ce soit | ever | auch nur | бы-ни | kolwiek, bądź [FE 30]. — [UL]. — [AK 1914] ajn (kiu ...) auch nur, auch immer (wer ...). — Aldonante al la vortoj demandaj la vorton „ajn”, ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia ajn, kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn [FE 30.9]. |
akaci’ [OA 1] acacia | acacia | Akazie | акація | akacja. {BOT} — [RE]. |
akademi’ [OA 1] * academie | academy | Akademie | академія | akademja. — [RE]. |
akapar-i [OA 2] accaparer | to corner | wucherisch aufkaufen |
akar’ - mite | mite | Milbe | клещъ, червь | kleszcz, ślepak. {ZOO} — [AK] acare, mite, ciron | mite (insect) | клещ. |
akcel’ - dépêcher | accelerate | fördern | споспѣшествовать | popierać, przyspieszać. — [AK] accélérer, hâter. |
akcent’ - accent | accent | Accent {de 1901: Akzent} | удареніе | akcent. — [AK] {en} accent (tonic). — [RE]. |
akcept’ - accepter | accept | annehmen | принимать | przyjmować. — akcepti - accepter | accept | annehmen | принимать | przyjmować [FE 23]. — [AK] accepter, accueillir. — ... kaj la malfeliĉa knabino, multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus ŝin akcepti, baldaŭ mortis en angulo de arbaro [FE 23]. |
Akcesor’ [OA 3.2] accessory | accessoire | nebensächlich, dazukommend | accessorio {evidente pres-eraro: estu accesorio} | accessorio | accessorio | --- {pola traduko mankas}. |
akci’ [OA 1] action (finance) | share | Aktie | акція | akcja (papier). — [RE]. |
akcident-o [OA 2] accident | accident | Zufall, Unfall |
akcipitr’ - autour | hawk | Habicht | ястребъ | jastrząb. {ZOO} |
akciz’ [OA 1] accise (impot sur les boissons etc.) | excise | Akzise | акцизъ | akcyza. — [RE]. |
akir’ - acquérir | acquire | erwerben | пріобрѣтать | uzyskać. — [AK] uzyskać, zdobyć. |
Aklam’ [OA 3.1] to acclaim | acclamer | zujauchzen {2012: (ark.)}, durch Zuruf abstimmen, Beifall zurufen | aclamar | acclamar | acclamare | aklamowac. |
akn’ - bouton, grains de ladrerie | pimple | Finne | угорь (сыпь) | węgry, krosty. {MED} — [AK] acné, bouton. |
akompan’ - accompagner | accompany | begleiten | сопровождать | towarzyszyć. — akompani - accompagner | accompany | begleiten | сопровождать | towarzyszyć [FE 18]. — [AK] сопровождать, акомпанировать. — [UL]. — [RE]. — ... post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo [FE 18]. |
akord’ [OA 1] * accord (mus., gram., etc.) | accord | Akkord | аккордъ (муз.), согласованіе (грамм.) | akord. {MUZ}{GRAM} — [RE]. |
akr’ - aigu | sharp | scharf | острый | ostry. — akra - aigu | sharp | scharf | острый | ostry [FE 7]. — [AK] aigre, piquant, vif, perçant, tranchant. — [UL]. — La dentoj de leono estas akraj [FE 7]. La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra [FE 16]. ● malakra - La tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la viandon kaj mi devis uzi mian poŝan tranĉilon [FE 34]. |
akrid’ - sauterelle | grass-hopper | Heuschrecke | саранча | szarańcza. {ZOO} |
akrobat-o [OA 2] |
aks’ - axe | axle | Achse | ось | oś. |
Aksel-o, [OA 4] aisselle | armpit | Achselhöhle | ascella | axila, sobaco | sovaco | aixella. |
aksiom’ [OA 1] axiome | axiom | Axiom, Grundsatz | аксіома | aksjomat. — [RE]. |
Vortaro Oficiala - Enkonduko
-
La Vortaro Oficiala de Esperanto enhavas ĉiujn lingvo-elementojn de la Fundamento de Esperanto (1…
-
17 Jan 2013
Vortaro Oficiala - A 2: akt' - ankaŭ
-
Legu la enkondukon pri la Vortaro Oficiala.
-
17 Jan 2013
See all articles...
Authorizations, license
-
Visible by: Everyone (public). -
All rights reserved
-
569 visits
Vortaro Oficiala - A 1: a - aksiom'
Legu la enkondukon pri la Vortaro Oficiala.
Jump to top
RSS feed- Latest comments - Subscribe to the feed of comments related to this post
- ipernity © 2007-2025
- Help & Contact
|
Club news
|
About ipernity
|
History |
ipernity Club & Prices |
Guide of good conduct
Donate | Group guidelines | Privacy policy | Terms of use | Statutes | In memoria -
Facebook
Twitter
Sign-in to write a comment.