(Tradukita BBC-raporto)

Ĉi raporto estas nur rekta traduko de originala raporto aperinta ĉe brita novaĵ-agentejo interreta BBC, kio aperis ĉe pers-sekcio kaj nun E-e por dezirantoj, kiuj ne scias persan.
Koncize ĉi raporto koncernas proponon de anglaj parlamentanoj, kiuj proponis Nobel-premio pacan por UEA je 2010, kio povas siavice esti kiel plej grava kaj esenca paŝo voje de E-movado post ekkreo de E-o ĝis nun.
Jen la traduko ĝuste kiel aperita ne la raporto mem, fraze/al/fraze kaj vorte/al/vorte; esperante utila por legantoj.
Mencie origino de tiu novaĵo pers-lingve ĉitieas:
http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2010/04/100419_l25_esperanto_nobel_prize.shtml

********************************************************************************************
Raporto pri propono de Nobel-premio al UEA ĉe BBC-novajhejo persa-sekcie!
****************************************************************************************************

Ĉe brita parlamento ok membroj per sendo de oficiala pet-letero al Nobel-centro en Norvegio kandidatigis Universalan Esperanto-Asocio-n (UEA-on) por akiri Pacan Nobel-premion je jaro 2010.
En tiu letero de britaj parlamentanoj al Nobel-centro skribiĝis jene:

"Movado kaj aktivado de UEA helpas al varieco de lingvo kaj libereco por homaro kaj formiĝo de universala kulturado, entute kio efikas reformon ankaŭ konservon de homara paco.
Rezulte atente al efiko de aktivado de ĉi asocio pri efiko de internacia komprenemo, kio estas baza afero por organizi mondan pacon, ĉi asocio kandidatiĝas por preni ĉi jaran Nobel-premion."

Mencie Esperanto estas internacia lingvo, kiu prezentiĝis al la mondo je 1887 per D-ro Ludvik Lazaro ZAMENHOF pola okul-kuracisto kaj lingvisto.
Zamenhof kredis ke havo de internacia komuna lingvo helpas al rekta komunikado de diversaj popoloj en diversaj landoj.
Li konsiderante limecon pro lernado de mult-diversaj lingvoj en la mondo kaj vid-punktojn pri kultura superregado de koloniaj landoj ekpripensis iniciaton de nova lingvo, kiu estu sendependa de iu ajn lando aŭ nacio.
D-ro Zamenhof sciis diversajn lingvojn inkluzive rusa, pola, germana, franca, latina, greka, hebrea, angla, itala, hispana kaj litova.
Do li konsiderante kondiĉojn kaj specifojn de ĉiu lingvo aparte povis fondi facilan gramatikon por nova lingvo.
Ankaŭ vortaro de ĉi lingvo estas iniciatita aŭ prenita el aliaj lingvoj.

S-ino Pari-Nush SANII irana verkisto, kiu mem dum antaŭaj jaroj lernis kaj superregas E-on esprimas:
" Ordinare kiam oni volas lerni novan lingvon kiel dua, tiam ekrenkontas malfacilaĵojn pri gramatiko de nova lingvo.
Do Esperanto nur havas dek ses gramatik-regulojn, kiujn oni povas je mallonga tempo eklerni.
Por lerni E-ajn vortojn sufiĉas nur scii ĉefan radikon de ĉiu vorto; poste per simplaj reguloj ĉiu radiko fariĝas kiel nomo, adjektivo, verbo kaj adverbo ktp.
Tiam nombroj de novaj vortoj faritaj per afiksoj pliiĝas daŭre.
Ankaŭ facilaj reguloj ekzistas por fari frazojn per vortoj, kio estas lernebla je mallonga tempo. "
Ŝi mencias ĉefan terenon pri fondiĝo de E-o, kiu koncernas al komenco de humana historio kaj ĝia zorgo pri egaleco de homaj rajtoj.
Do ŝi aldonas:
" Sojle de humana movado ĉe la mondo ekformis nova vid-punkto por homara komunikado per egalaj kondiĉoj por ĉiuj poploj.
Kaj ĉar lingvo estas plej grava komunilo, do tiam devas fariĝi deca situacio, en kiu disponiĝu komunikilo kun egalaj kondiĉoj.
T.e. devas ekzisti dua lingvo, kiu ne estu kiel patrina aŭ nacia lingvo de aparta popolo. "
Sekve ŝi aldonas:
" Ĉi diskutojn dum pasintaj preskaŭ 100 jaroj atentis intelektuloj kaj fine Zamenhof, kiu en Pollando regis pli ol 20 lingvojn, kaj li iniciatis novan lingvon nome Esperanto, al kio diversaj intelekt-grupoj de la mondo aliĝis "
Ŝi pri tempo kaj rimedo de E-atingo al irano jene klarigas:
" Sekve de kreiĝo de intelekta kaj humana vid-punkto, formiĝis ĉi lingvo, kaj poste intelektuloj divers-maniere ekkontaktis ĉi lingvon, en irano ankaŭ la situacio estis tiel.
Sed ni devas konsideri tiaman periodon t.e. antaŭ preskaŭ 150 jaroj kiom da intelektuloj vivis en irano? Do laŭ tia relativo kaj komparo ankaŭ E-o envenis iranon. "
S-ino Sanii diras:
" Laŭ kelkaj plej unua importanto aŭ prezentanto de E-o en irano estis S-ro Etesam-ol-Molk, la patro de fama poetino irana Pa'rvin ETESAMI.
Ankaŭ poste fama verkisto nomata Ahmad KASRAVI dum kelk-jaroj aperigis persan gazeton, en kiu ankaŭ aperis artikoloj pri E-o.
Kiam la plej unua universitato en Tehrano inaŭguriĝis je 1934, tiam E-o estis kiel leciono en universitata lern-libraro.
Do entute irana intelekt-socio havis tendencon al E-o."
Sed ĉiukaze E-o ne ĉiam estis bone akceptita.
Ekzemple en iu periodo estis tiom da atento kaj akcepto pri tiu ĉi lingvo, ke respondeculoj en iuj landoj komencis dubi pri ĝia identeco kaj komencis kontraŭi ĝian instruon.
En periodo de Hitler-rego kelkaj homoj, kiuj parolis E-e ( E-istoj ) kaj instruis ĝin, malliberiĝis kaj eĉ laŭ-raporte en Stalin-rego ankaŭ kelkaj ekzekutiĝis.
Laŭ Parin-Nush tiam tiaj regoj atakis E-lingvanojn, ĉar tiuj sciis novan lingvon, per kio ili povis interrilati kun ali-landanoj, pro kio ili estis akuzitaj kiel spionoj.
Ŝi diras:
" Ankaŭ en irano ekzistis ĉi situaciaĉo, kaj malamikoj diris ke E-o estas lingvo de bahaanoj kaj se iu lernus tion, do lernanto estas bahaa. "
Tia renkonto al instru/lerno de E-o ekhaltigis E-on je monda nivelo, do ĝi restadis kaŝe je malsupraj tavoloj de societoj sed eĉ tiukaze ankoraŭ ĝi daŭrigis sian vojon.
S-ino Sanii pri tia rimedo en irano rememorigas:
"Dum la Jardeko 1970 entreprenadoj de Prof. Naser-odin SAHEB-ZAMANI irana verkisto kaj psikologo refoje metis E-on sub atento en irano. "
Ŝi klarigas:
" Fake studado pri problemoj kaj aferoj de iranaj junuloj estis ĉefa kaj speciala aktivo de D-ro Saheb-Zamani.
Li kredis ke ĉefa manko de iranaj junuloj estas ilo por komunikadi la mondon.
Laŭ lia kredo tiu komunikadilo devus esti tiom facila, kion junuloj povu rapide lerni.
Kaj ĉar li mem junaĝe konis E-on, do li konkludis ke tiu lingvo povas esti E-o, kio povas esti deca ilo por komunikado de junuloj.
Ĉar spert-historie, kiam ajn internacia komunikadilo disponiĝis al iranaj junuloj, tiam ili brile sukcesis kaj ekmontris altajn potencojn de si."
Laŭ Pari-Nush-e SANII dum preskaŭ jaroj 1973 ĝis 1975 faritaj E-kursoj limigite kaj tre private kun malmutaj lernantoj formiĝis, sed poste ĉe lernejo nomata Ravesh-e-No, kies estis Jamini-Sharif, larĝaj E-klasoj formiĝis por E-lernado, kiuj bone estis akceptitaj de dezirantoj; kaj multe da malnovaj E-istoj ĉe ĉi kursoj lernis E-on.
Ŝi aldonas:
" Tiutempe skribaĵoj kaj artikoloj pri E-o estis tiom multe, kiom kaj kio prenis la atentojn de tiamaj UEA-respondeculoj, kaj pro tio ili vizitis iranon demandante kio okazis en Irano, pro kio tiom da irananoj alturnis al E-on?!
Sed poste ankaŭ tia priodo finiĝis kaj iom post iom tio jam limiĝis al tiuj, kiuj nur deziras novan lingvon.
Ĉe nunaj kondiĉoj ankaŭ irana E-asocio aktivas lernad-terene.
E-o ĉe aliaj landoj pasigis similan sorton kaj kvankam nune ne ekzistas ĝusta statistiko nombre de homoj regantaj ĉi lingvon, tamen konjektiĝas ke inter cent mil (100 000) ĝis du milionoj (2 000 000) da E-lingvanoj ekzistas tramonde.
S-ino Sanii pri alta diferenco distance de ĉi nombro diras:
" Homoj, kiuj lernas E-on, ili lern-tempe estas ĉe tiu statistiko, sed kelkaj kiel mi mem, post kelk-jara aktivado pri E-o je diversaj terenoj poste plu ne membras UEA-on, do ili ĉe nombr-statistiko plu ne kalkuleblas ĝuste sed ankoraŭ E-istas. "
Ŝi aldonas:
"Ĉefa motivo de mi mem por alturni E-on estis komunikado al novaj mondoj.
Nun mi havas vastajn kontaktojn tra la mondo kun diversaj homoj, kiujn mi konis per E-o."
Kompreneble ne nur ŝi opinias tiel, ĉar ĉefa celo de UEA emfazas disvastiĝadon de internacia kaj inter-sociala komunikado per E-lernado.
Ĉiperiode E-istoj de la mondo ĉe siaj kunsidoj kantas komunan himnon, kies verso estas inspirigita per ideoj de Zamenhof fondinto de E-o.
E-istoj havas ankaŭ flagon verdan kaj blankan, kaj E-literaturo dum pli ol duon jarcento progresis konsiderinde kaj famaj artistoj kaj aŭtoroj ankaŭ siajn verkojn publikigis E-lingve.
Reale E-o estas komuna lingvo grupa, kiu ne apartenas aŭ dependas al difinita lando aŭ specifa geografi-situo; sed diversaj landanoj, kun dependeco al siaj lingvoj ankaŭ kulturoj, jam kunvenis ĉe unu la aliaj per nur unu lingvo.

Ankaŭ S-ro Brian BARKER kiel kunordiganto pri parlamentaĵoj de E-asocio en Londono konsideras E-on kun internacia identeco kaj diras:
" Lernado de ĉi lingvo helpe atingigas popolojn por komprenadi unu la aliajn.
Nun ĉe la mondo ekzistas homoj, kiuj ne havas komunajn landojn aŭ kulturojn sed per E-o komunikadas unu la aliajn parolade.
E-o estas reala lingvo, kiu helpas tutmonde ĉi inter-komprenecon.
Sed ĉikaze ĉe ĉi kondiĉoj plejparte de prelegantoj ĉe internaciaj kunsidoj kaj konferencoj tutmonde parolas angle kaj eĉ estas dirita ke angla estas venka internaci-lingvo en la mondo. "
Li kontraŭ ĉi opinio diras:
" Angla lingvo estas imperiisma lingvo kaj bazo de imperiismaj lingvoj tutmonde estas forto kaj mono, per kiuj ili disvastiĝis, do kia ajn lingvo havu pliajn monojn kaj fortojn, do tiaj lingvoj pli estas uzataj.
Sed E-o estas neŭtrala lingvo kaj ne havas politikan inklinon.
Ajatollah Khamanehi ne havas problemon pri E-a instru-/lern-/ado en Irano.
Ankaŭ en Ĉinio estas same kaj ĉijare E-konferenco okazos je Kubo kaj eĉ je lasta E-konferenco venis prezidento Kastro.
Reale E-o tra la mondo estas neŭtrala kaj formas internacian komunikadon justan, kies aktivantoj estas je egala tereno kaj situacio. "
Do eble pro ĉi pruvo, grupo de Brita parlamento elektis E-on kiel kandidato por ricevi Nobel-premion pacan.
S-ro Barker defendante UEA-on por Nobel-premio sekve diras:
"Antaŭjare usona prezidanto Barak OBAMA ĉi premion ricevis.
Sed multaj diskutoj ankoraŭ ekzistas pri tio, ĉar pac-premio posedeblas por homoj, kiuj havas atingaĵojn pac-rilate; sed Obama nur gajnis elektadon dum kiam li nenion faris por monda paco.
Ĉikaze li ricevis pacan nobel-premion, sed kio ne kongruas al pac-temo tiurilate, ĉar emfaze pac-premianto devas fari praktikan agon pac-rilate. "
Li aldonas:
"Dum kiam Obama ricevante pac-premion li ankoraŭ nenion faris pac-paŝe, sed nia E-asocio diligente strebadis per instruado de komuna lingvo neŭtrala prepari kondiĉojn por interkomprenado de diversaj popoloj en diversaj landoj.
Do pro ĉi klopodado UEA estas nia kandidato por paca nobel-premio."

---

Rimarkoj HM : Fakte Zamenhof ne scipovis la hispanan.